Afb 21     Wassende maan en ster (Wikimedia Commons)

Hoe verschillend ook, alle godsdiensten

• benoemen een bepaald probleem,
• stellen een oplossing voor,
• en een techniek of methode om je die oplossing eigen te maken,
• met voorbeeldfiguren.

Het is interessant om de godsdiensten op deze punten met elkaar te vergelijken.

Probleem
Volgens de Islam is hoogmoed, trots of zelfgenoegzaameid het probleem waar mensen het meest last van hebben. De hoogmoed bestaat vooral in het verticale: je zo gedragen alsof je het zonder Allah (Arabisch : de God) kunt stellen. Alleen God heeft aan zichzelf genoeg. De hoogmoed werkt door in het horizontale: wie van God en zijn gebod (zorg voor elkaar) niet wil weten, doet al gauw zijn naaste te kort. 'De vromen geven voedsel uit liefde voor Hem, aan de behoeftigen, de wezen, de gevangenen.' (Koran Soera 76: 8). Dat zelfgenoegzame is niet zo zeer een gevolg van zonde als wel een vergeten van hoe afhankelijk je als mens bent van God. De Koran wil die afhankelijkheid weer doen beseffen.

Oplossing
Je trots en hoogmoed moeten plaats maken voor nederigheid. Je moet je onderwerpen aan God. Het heilige boek van de Islam, de Koran (Arabisch: recitatie, oplezing) benadrukt geregeld het gruwelijk einde van wie trots en hoogmoedig blijven, evenals het een paradijselijke toekomst in het vooruitzicht stelt voor wie nederig zijn. Het woord Islam betekent 'onderwerping'.
De geestelijke strijd tegen trots en zelfgenoegzaamheid heet ook wel Jihad. Datzelfde woord kan trouwens ook betekenen de strijd tegen tegen de vijanden van de Islam, dmv gebed, onderricht, inzet voor gerechtigheid, maar ook door oorlog en geweld. In het Westen, met de scheiding van kerk en staat, vinden we het ondenkbaar dat een godsdienst (welke dat ook maar is) zich van geweld zou bedienen om haar mening op te leggen aan  niet- of anders-gelovigen. Vele moslims denken daar ook zo over, maar binnen de zgn politieke Islam (oa Taliban, Al Qaida) vindt men geweld een legitiem middel.

Technieken
Deze onderwerping komt tot uitdrukking in de vijf zuilen van de Islam. Zuilen omdat het de fundamenten zijn waarop het gebouw van het geloof rust:

1. het uitspreken van de Geloofsbelijdenis (Sjahada) 'Ik getuig dat er geen godheid is dan God en dat Moehammed de boodschapper is van God.'
2. Gebed (Salat): vijf keer per dag knielen om te bidden in de richting van Mekka.
3. Liefdadigheid (Zakat): een percentage van je bezit (muv een aantal dingen, de nisah) geven aan de armen en hulpbehoevenden.
4. Vasten (Sawn): tijdens de maand Ramadam niet eten en drinken enz. tussen zonsopgang tot zonsondergang. De vastenmaand eindigt met het 'Suikerfeest'.
5. Bedevaart (Hadj): eens in je leven naar Mekka om te bidden bij de schrijn van de Kaaba.

Deze vijf zijn voor Soenniten, Sjiieten en andere stromingen binnen de Islam van groot belang. Er is ook een meer ervaringsgerichte vorm van Islam: het Soefisme. De aanhangers daarvan vinden het praktiseren van de vijf zuilen minder belangrijk. Zij hebben spirituele praktijken ontwikkeld door middel waarvan ze het goddelijke op een extatische manier zoeken te beleven en vast te houden om daarmee het 'vergeten van God' te boven komen.

Voorbeeldfiguren
De Koran noemt figuren uit Oude en Nieuwe Testament, bv Abraham en Jezus, maar meer dan enig ander is het Mohammed aan wie moslims een voorbeeld nemen. Vele uitspraken en verhalen over zijn doen en laten bij elkaar verzameld in de zgn 'Hadith' (Arabisch: wat men vertelt).