|
OS en da Vinci?
OS en da Vinci?
Inleiding Er is/was veel te doen over een onderdeel van de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs. Daarin zou het laatste avondmaal van Jezus met zijn discipelen, zoals dat door Leonardo da Vinci in een fresco (klooster Milaan) is afgebeeld, bespot worden. Het is allemaal na te zien bij de NPO. De uitzending Als de boten met deelnemers zijn gepasseerd (in de uitzending na 2:27:00) begint muziek (the final countdown) en dans op een boot in de Seine en op een brug daarboven. Op de boot zo’n 40 dansers heel gevarieerd en bont uitgedost. Op de brug, ingericht als een catwalk, waren eerder die avond modellen te zien die de nieuwste mode showden. Maar nu zijn er +/- 30 dragqueens (en -kings?) te zien die aan weerszijden van de catwalk meedansen op de muziek. In hun midden een stevig uitgevallen vrouw - Barbara Butch - met stralenkrans (Griekse godheid Apollo) die een mengpaneel bedient. Op de brug/catwalk komen telkens één of meer van hen dansend naar voren: we zien oa een vrouw met een baard, een balletdanser, een man met een kind, iemand in het groen die zijn krukken aan de kant gooit, een echtpaar in boeren(?) kledendracht. Het onderdeel op de brug eindigt met een bijna naakte, blauwe zanger Philippe Katerine1 die uit een fruitschaal tevoorschijn komt. Hij moet de Griekse godheid Dionysus (wijn, uitzinnigheid) verbeelden. Hij zingt het liedje ‘nu’ (Frans voor bloot), waarbij tenslotte de dragqueens elkaar omhelzen. Dan vaart ook de boot met de dansers weg. Ze vallen een voor een neer. De muziek suggereert dat ze neergeschoten worden. Daarin komt naar voren dat de vrijheid van de Olympische Spelen, de westerse wereld en Frankrijk bedreigd is. Dat motief zit ook in het wegdrijvende eilandje met de brandende piano terwijl Juliette Armanet 'Imagine' zingt. Toen ik er vrijdagavond naar keek heb ik geen moment aan het laatste avondmaal van Jezus met zijn discipelen gedacht, zoals dat door Leonardo da Vinci in een fresco is verbeeld. Ik was integendeel onder de indruk van de enorme energie van de dansers op de boot, het hoge tempo van bewegen dat desondanks synchroon verliep. De vertoning op de brug sprak me minder aan en vond ik soms te genant om aan te zien. Maar ik kan er wel begrip voor op brengen. Iedereen hoort erbij in het vrije Europa. Die boodschap van inclusiviteit en gendergelijkheid wilde het IOC de wereld mee geven. Ophef De volgende ochtend bleek er echter een rel geboren: sommige christenen meenden dat het op de brug om een parodie van het laatste avondmaal ging. De Apollofiguur zou Jezus voorstellen, de stralenkrans zou naar een monstrans (kostbare houder waarin de geconsacreerde hostie wordt getoond) verwijzen. De dansers links en rechts zouden dan de discipelen zijn, de catwalk de avondmaalstafel. De Franse bisschoppenconferentie kwam met een verklaring2. Trouw van zaterdag heeft het er kennelijk ook in gezien3. Verbazing Ik vroeg me af of ik wat gemist had, keek het onderdeel terug, maar kon er werkelijk niets van de avondmaalsvoorstelling in herkennen. Als dit een persiflage op da Vinci’s fresco moest voorstellen, dan is dat wel heel slecht gedaan. Dan had Tomas Jolly – de artistiek directeur die de openingsceremonie bedacht – het beter bij één hoofdfiguur en twaalf volgelingen kunnen laten en niet zeer markante verwijzingen naar twee Griekse goden aanbrengen en een dertigtal dansers. De gevolgen Het relletje leidde tot nogal wat ophef en natuurlijk probeerden politici dit in hun voordeel te gebruiken. (Wilders, Maréchal en anderen). Een belangrijke sponsor (C Spire) trok zich terug. Toch waren er al gauw ook andere duidingen van de dansers op de brug: ze zouden een klassiek thema uitbeelden - het feestmaal van de goden - dat in de Renaissance populair was. Excuses "Het was duidelijk nooit onze intentie om een religieuze groep te beledigen. Integendeel, we wilden de tolerantie van de gemeenschap vieren", zei woordvoerder Anne Descamps. "We denken dat we dat hebben bereikt. Als mensen er aanstoot aan hebben genomen, spijt ons dat." 4 Overigens valt op dat zij niet zegt, dat het om een verwijzing naar het avondmaal gaat en dat de klagers gelijk hebben. Uitleg Thomas Jolly zelf ontkent echter dat het om het avondmaal gaat: Aan de Franse zender BFMTV zei hij dat het Bijbelse tafereel niet zijn inspiratie was. “Ik denk dat het heel duidelijk was: Dionysus komt daar op deze tafel te liggen. Hij is daar omdat hij de god van het feest is, van de wijn, en vader van Sequana, de godin van de rivier de Seine.” Volgens Jolly wilde hij absoluut niet de spot drijven met iets of iemand. “Het idee was eerder om een groot heidens festival te houden, gekoppeld aan de goden van Olympus.” Centraal aan de tafel beeldt iemand daarom Apollo uit, een van de goden van de Olympus, wat verwijst naar de Olympische Spelen.5 Vragen Het valt dus reuze mee. Geen bespotting van het avondmaal, Jezus of christenen. Ik houd wel een paar vragen over: * Aan de organisatie: was het nodig om het thema gender en inclusiviteit op deze manier onder de aandacht van de hele wereld te brengen? Zal dat bij Rusland en vele andere landen niet het beeld bevestigen dat het bij ons in het Westen een decadente boel is, een bedreiging voor hun eigen cultuur en daarom met oorlog en geweld verwoest mag worden? * Aan de beledigde gelovigen: Waar bent u zo door gekwetst? Om het thema gender, en inclusiviteit zoals dat door de dragqueens werd uitgedragen? Of om de verwijzing naar het avondmaal die je er alleen in kunt zien als je de bewegende beelden stil zet, de helft van de dansers weglaat en er een plaatje van da Vinci's fresco onder plakt? Dan maak je van de scene op de brug iets wat je er zelf in wilt zien en ga je welbewust voorbij aan alle aanwijzingen die op het klassieke godenmaal wijzen. Getuigt dat van een open blik, of van een boos oog? Je kunt er dan evengoed een foto van het Nederlands elftal of de bordesfoto van koning en ministers onder zetten en beweren dat het daar een parodie op is. * Aan politici: wanneer stopt u ermee voor eigen gewin geruchten, misverstanden en spanningen aan te wakkeren en bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten? Laten we bij de echte tegenstellingen blijven, die zonder stemmingmakerij benoemen en op een politieke, democratische manier proberen tot een vergelijk te komen. Tenslotte Laat u door deze dingen de Spelen niet bederven. Geniet van de sportieve prestaties, de verbroedering, het veelkleurige, de eensgezindheid. Een welwillende exegese ziet in al die sportende mensen een min of meer geslaagd symbool dat naar het komende rijk van God verwijst. Naschrift: Barbara Butch, Philippe Katerinne en Tomas Jolly zeggen in een interview in the Guardian dat de scene geïnspireerd was op het feestmaal van de Griekse Olympische goden, en niet op da Vinci's avondmaalsvoorstelling. Daar staat ook te lezen dat een Franse kardinaal François-Xavier Bustillo zei dat hij “totally understood some Christians could have felt offended”, but he accepted the author “was not thinking of The Last Supper, but of a mythological scene, of Dionysus. It was a pagan festival, the festival of wine, of Olympus, the gods.” ------ 1 pseudoniem van dichter, zanger en acteur Philippe Blanchard 2 https://www.kn.nl/frankrijk/olympische-parodie-op-laatste-avondmaal-wekt-ophef-in-katholieke-kringen/ 3 https://www.trouw.nl/sport/amerikaans-bedrijf-trekt-reclame-uitingen-terug-na-drag-parodie-op-laatste-avondmaal~b40ede00/ 29 juli komt trouw op zijn interpretatie terug: https://www.trouw.nl/olympische-spelen-2024/die-parodie-op-het-laatste-avondmaal-bij-de-spelen-dat-was-gewoon-een-grieks-bacchanaal~b5070ccfa/ 4 https://nos.nl/artikel/2530608-organisatie-spelen-maakt-excuses-voor-beledigen-christenen-tijdens-opening 5 https://www.demorgen.be/nieuws/organisatoren-olympische-spelen-bieden-excuses-aan-voor-scene-die-leek-op-laatste-avondmaal-tijdens-openingsceremonie~bc48a0ff/?referrer=https://www.google.com/ | ||
| terug | ||